Την Πρωτοχρονιά του 2020, ο Σταν και η Μαρία μου έκαναν δώρο το Ό,τι Βρεις, Δικό Σου, του Stephen King. Γρήγορα ανακάλυψα ότι το βιβλίο αποτελεί το δεύτερο μέρος μιας τριλογίας· κι έτσι αναζήτησα και τα υπόλοιπα μέρη, ώστε να μπορέσω να τα διαβάσω με τη σωστή σειρά.
Το πρώτο μέρος της τριπλέτας έχει τίτλο Ο Κύριος Μερσέντες, και μάς συστήνει τον βασικό πρωταγωνιστή, που δεν είναι άλλος από τον πρόσφατα συνταξιοδοτημένο ντετέκτιβ Μπιλ Χότζες, που παλεύει με την κατάθλιψη, και νοσταλγεί τις μέρες που βρισκόταν εν ενεργεία. Ώσπου, παρεμβαίνει στη ζωή του ο "κακός" της υπόθεσης, επαναφέροντάς τον στη δράση.
Πρόκειται για αστυνομικό μυθιστόρημα, όπως καταλαβαίνετε, αλλά όχι του στιλ "μάντεψε ποιος το έκανε". Για την ακρίβεια, από πολύ νωρίς μαθαίνουμε την ταυτότητα του αντιπάλου του Χότζες, και παρακολουθούμε και τη δική του ζωή, καθώς καταστρώνει ένα σχέδιο μαζικής καταστροφής.
Από μια άποψη, το βιβλίο είναι τυπικό της παραγωγής του ώριμου King: το βάρος πέφτει στην "πραγματική" ζωή -σε αντίθεση με τους φανταστικούς/εφιαλτικούς κόσμους μέσω των οποίων έχτισε το όνομά του-, και στις μικρές ή μεγάλες στιγμές της ζωής στην αμερικανική επαρχία -στην κοινωνική κριτική, εν ολίγοις. Όμως, μιλάμε για μια ιστορία ιδιαίτερα καλογραμμένη, που εξιτάρει και συγκινεί, με χαρακτήρες, όπως πάντα, λεπτομερειακά σκιαγραφημένους. Εκτός των άλλων, η προφητική ικανότητα του Βασιλιά -η πολύ καλή επαφή του με το διεθνές κλίμα, αν θέλετε- χτυπάει κέντρο και πάλι: τα γεγονότα στα γραφεία του Charlie Hebdo και στο θέατρο Bataclan ήρθαν μετά την έκδοση του βιβλίου, και μοιάζουν να αποτελούν "υλοποίηση" της εναρκτήριας σκηνής του, όπου μία Μερσέντες σαρώνει ανέργους που περιμένουν στην ουρά για μία θέση εργασίας.
Διάβασα το Ο Κύριος Μερσέντες, στην έξοχη μετάφραση της Έφης Τσιρώνη, μέσα σε λιγότερες από 15 μέρες, τέλη Σεπτέμβρη με αρχές Οκτώβρη του 2023. Κι αυτό βασικά οφείλεται στο ότι το βιβλίο είναι πραγματικά εξαιρετικό -ένα γνήσιο page-turner, όπως λένε και στο χωριό μου...
Σ' αυτή τη σκέψη, ο Χότζες δίνει ένα ακόμα χτυπηματάκι στο περίστροφο δίπλα του. Είναι το μοντέλο Βίκτορι. Παλιό αλλά καλό. Το δικό του όπλο, το υπηρεσιακό, ήταν ένα σαραντάρι Γκλοκ. Το είχε αγοράσει ο ίδιος -σε τούτη την πόλη ήταν άγραφος νόμος ότι οι αστυνομικοί αγόραζαν μόνοι τους τα υπηρεσιακά τους όπλα- και τώρα βρίσκεται στο χρηματοκιβώτιο ασφαλείας στο υπνοδωμάτιό του. Ασφαλές στο ασφαλείας. Το είχε αδειάσει και το είχε βάλει εκεί μετά την τελετή της συνταξιοδότησής του, και έκτοτε δεν το είχε ξανακοιτάξει. Κανένα ενδιαφέρον. Το τριανταοχτάρι όμως του αρέσει. Είναι συναισθηματικά δεμένος μαζί του, αλλά υπάρχει και κάτι πέρα απ' αυτό. Ένα περίστροφο δεν μπλοκάρει ποτέ.
-----
Ο άντρας για τον οποίο τόσο λυσσαλέα μάχονται η Και Γαμώ Τα Κορμιά Νο 1 με την Γαμώ Τα Κορμιά Νο 2 αναδύεται από τα δεξιά του πλατό. Ξέρεις ότι θα είναι έτσι πριν ακόμα βγει καμαρωτός καμαρωτός στη σκηνή, και ναι, να που επιβεβαιώνει τις υποψίες: ένας υπάλληλος βενζινάδικου ή φορτωτής συσκευασμένων εμπορευμάτων στο Τάργκετ, ή ίσως ο άνθρωπος που κάνει γενικό (της κακιάς ώρας) καθαρισμό και περιποίηση στο αμάξι σου στο Μίστερ Σπίντι. Είναι κοκαλιάρης και ωχρός, με μαύρα μαλλιά κολλημένα πάνω απ' το μέτωπό του. Φοράει βαμβακερό παντελόνι και μια παλαβή κιτρινοπράσινη γραβάτα που τον πνίγει στο λαιμό, κάτω ακριβώς από το προεξέχον καρύδι του. Στα πόδια του φοράει καστόρινες μυτερές μπότες -οι μύτες τους εξέχουν όσο και το καρύδι. Το ήξερες ότι οι γυναίκες θα είχαν ξεκωλόσημα και το ξέρεις ότι αυτός ο άντρας είναι προικισμένος σαν άλογο: ψεκάζει σπέρμα με περισσότερη δύναμη κι από το κανονάκι της πυροσβεστικής και με περισσότερη ταχύτητα κι από βολίδα(άνω) όποια παρθένα κάνει το λάθος να καθίσει στη λεκάνη της τουαλέτας πάνω από την οποία μαλακίστηκε αυτός ο τύπος θα σηκωθεί γκαστρωμένη. Μάλλον με δίδυμα. Στο πρόσωπό του φιγουράρει το μισό χαμόγελο ενός γαμάτου τύπου σε χαλαρή διάθεση. Η δουλειά των ονείρων του: μόνιμη αναπηρία. Σύντομα, το κουδούνι θα ξαναχτυπήσει και οι γυναίκες θα ξαναρχίσουν το μαλλιοτράβηγμα. Αργότερα, αφού θα έχουν μπουχτίσει την παπαρολογία του, θα κοιταχτούν, θα κατανεύσουν ανεπαίσθητα και θα του επιτεθούν ενώνοντας τις δυνάμεις τους. Αυτή τη φορά, το προσωπικό της ασφάλειας θα περιμένει λίγο περισσότερο, γιατί τούτη η τελική μάχη είναι ό,τι θέλει πραγματικά να δει το κοινό, τόσο μέσα στο στούντιο όσο και και έξω απ' αυτό: τις κότες να ξεπουπουλιάζουν τον κόκορα.
-----
Ο Χότζες έχει διαβάσει ότι στην Ισλανδία υπάρχουν πηγάδια τόσο βαθιά, που, αν ρίξεις μέσα τους μια πέτρα, δε θ' ακούσεις ποτέ τον παφλασμό. Πιστεύει ότι μερικές ανθρώπινες ψυχές είναι έτσι. Πράγματα όπως οι ρεμαλομαχίες βρίσκονται μονάχα στη μέση του βάθους τέτοιων πηγαδιών.
-----
Μερικές φορές η έλλειψη παρατηρητικότητας των ανθρώπων είναι εντυπωσιακή. Εκ πείρας, ωστόσο, ο Χότζες θεωρεί ότι οι πλούσιοι τείνουν να είναι ελαφρώς πιο παρατηρητικοί από τον μέσο Αμερικανό, ειδικά σε ό,τι αφορά τα ακριβά παιχνίδια τους. Δεν θέλει να πει παρανοϊκοί, αλλά...
Σιγά μη δεν είναι. Οι πλούσιοι μπορούν να είναι γενναιόδωροι, ακόμα κι αυτοί με πολιτικές απόψεις που σου παγώνουν το αίμα μπορούν να είναι γενναιόδωροι, οι περισσότεροι όμως πιστεύουν στη γενναιοδωρία με τους δικούς τους όρους, και κάτω από το λούστρο αυτής της γενναιοδωρίας (κι ούτε καν σε μεγάλο βάθος), πάντα φοβούνται ότι κάποιος θα τους κλέψει τα δώρα και θα τους φάει την τούρτα των γενεθλίων τους.
-----
Ποτέ μη λες ψέματα όταν μπορείς να πεις την αλήθεια. Η αλήθεια δεν είναι πάντα η ασφαλέστερη οδός, συνήθως όμως είναι.
-----
Αυτό που ξέρει τώρα ο Χότζες είναι ότι οι άνθρωποι δεν αυτοκτονούν μόνο εξαιτίας της ενοχής τους.
Μερικές φορές, μπορεί απλώς να βαριούνται τα μεσημεριανάδικα.
-----
Τσεπώνει την απόδειξη και την κάρτα του, αλλά δε σηκώνεται αμέσως. Έχουν μείνει κάτι ψίχουλα στο πιάτο του γλυκού του και τα ψαρεύει με το πιρούνι του, όπως έκανε με τα κέικ της μητέρας του όταν ήταν μικρός. Για εκείνον, αυτά τα τελευταία ψίχουλα, που τα ρουφάει αργά τραβώντας τα στη γλώσσα του από τα κενά ανάμεσα στα δόντια του πιρουνιού, ανέκαθεν ήταν το πιο απολαυστικό κομμάτι του γλυκού.
-----
Ο Μπρέιντι Χάρτσιφιλντ ρολάρει στο κουβάρι των δρόμων της Δυτικής Πλευράς ως τις εφτάμισι, τότε που το σούρουπο αρχίζει να στραγγίζει το γαλάζιο από τον ουρανό της ύστερης άνοιξης. Το πρώτο κύμα των πελατών του κάνει την εμφάνισή του μετά το σχόλασμα, μεταξύ τρεις και έξι το απόγευμα, και αποτελείται από παιδιά με σακίδια στην πλάτη, που του κουνάνε τσαλακωμένα μονοδόλαρα. Τα περισσότερα δεν τον κοιτάζουν καν. Είναι πολύ απασχολημένα φλυαρώντας με τα φιλαράκια τους ή μιλώντας στα κινητά τους, τα οποία δεν αντιμετωπίζουν ως αξεσουάρ αλλά ως είδη πρώτης ανάγκης, ζωτικά όσο και το φαγητό ή το οξυγόνο. Κάποια απ' αυτά του λένε ευχαριστώ, τα περισσότερα όμως δεν μπαίνουν στον κόπο. Τον Μπρέιντι δεν τον πειράζει. Δε θέλει να τον κοιτάζουν και δε θέλει να τον θυμούνται. Για τούτα τα βρομόπαιδα δεν είναι παρά το βαποράκι της ζάχαρης με την άσπρη στολή, αυτό ακριβώς που θέλει κι εκείνος να είναι.
Από τις έξι ως τις εφτά είναι η νεκρή ώρα, η ώρα που τα μικρά ζώα πηγαίνουν να φάνε για βράδυ. Ίσως μερικά απ' αυτά -εκείνα που λένε ευχαριστώ- να φτάνουν στη σημείο να μιλάνε στους γονείς τους. Τα περισσότερα όμως μάλλον συνεχίζουν να πατάνε τα πλήκτρα των τηλεφώνων τους όσο η μαμά και ο μπαμπάς ζαλίζουν ο ένας το κεφάλι του άλλου για τις δουλειές τους ή παρακολουθούν το κεντρικό δελτίο ειδήσεων για να μάθουν όλα όσα πρέπει να ξέρουν για τον μεγάλο κόσμο εκεί έξω, όπου οι πραγματικοί παίκτες παίζουν το πραγματικό παιχνίδι.
-----
[...] υπάρχει πάντα κάτι που μπορεί να σε φέρει στα ίδια νερά μ' αυτόν που θέλεις να ξεψαχνίσεις [...].
Η ζωή είναι ένας διαγωνισμός στα σκατά με έπαθλο τα απόσκατα.
-----
[...] το απλό είναι πάντα και το καλύτερο.
-----
Είναι εύκολο, πολύ εύκολο, είτε να μην πιστεύεις είτε να περιφρονείς κάποιον που αντιπαθείς.
-----
"Στάθηκα τυχερός μερικές φορές, αυτό ήταν όλο".
Του βγαίνει λάθος, η μετριοφροσύνη του ηχεί ψεύτικη, η τύχη όμως πραγματικά είχε παίξει ρόλο. Η τύχη και η ετοιμότητα. Ο Γούντι Άλεν είχε δίκιο: το ογδόντα τοις εκατό της επιτυχίας είναι απλώς να εμφανίζεσαι στην ώρα σου.
-----
[...] οι άντρες γεννιούνται με το γονίδιο της καφρίλας.
-----
Δεν είναι τόσο αφελής ώστε να πιστεύει ότι όλες οι ανθρωποκτονίες εξιχνιάζονται, αλλά τις περισσότερες φορές, ο φόνος όντως αποκαλύπτεται. Κάτι [...] έρχεται στο φως. Είναι σαν να υπάρχει μια αδέξια αλλά πανίσχυρη συμπαντική δύναμη που πάντα προσπαθεί να επανορθώσει τα κακώς κείμενα. Οι ντετέκτιβ που αναλαμβάνουν υποθέσεις δολοφονιών διαβάζουν αναφορές, ανακρίνουν μάρτυρες, μιλάνε στο τηλέφωνο, μελετάνε εγκληματολογικά στοιχεία... και περιμένουν αυτή τη δύναμη να κάνει τη δουλειά της. Όταν την κάνει (αν την κάνει), ένα μονοπάτι ανοίγεται.
-----
Το κολέγιο ήταν γι' αυτούς που δεν ήξεραν ότι είναι έξυπνοι.
-----
"Μπορεί ο θείος Χένρι να θεωρεί την αποτέφρωση όσο παγανιστική θέλει, το πραγματικά παγανιστικό όμως είναι αυτές οι μαλακίες με τα ανοιχτά φέρετρα. Η γυναίκα εκεί μέσα δε μοιάζει με τη μητέρα μου -μοιάζει με βαλσαμωμένο έκθεμα".
-----
Ο θείος Χένρι τη συνοδεύει, και στη μία περίπτωση που η Τζέινι είναι έτοιμη να καταρρεύσει -όταν προσπαθεί να παρηγορήσει την κυρία Γκριν-, την αγκαλιάζει τυλίγοντας το μπράτσο του γύρω απ' τους ώμους της. Ο Χότζες χαίρεται για τη χειρονομία. Μιλάει το αίμα, σκέφτεται. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το αίμα μιλάει σχεδόν πάντα.
-----
[...] χωρίς ρίσκο δεν υπάρχει ανταμοιβή.
-----
"Όσο λιγότερο τραγουδάνε, τόσο περισσότερα τα σκηνικά. Ξέρεις κάτι; Όταν είχαμε εδώ τον Τόνι Μπένετ, τον περασμένο Σεπτέμβρη, ήταν μόνος του. Ούτε συγκρότημα δεν είχε. Τον συνόδευσε η Συμφωνική του Δήμου. Αυτή μάλιστα -αυτή ήταν συναυλία. Ούτε πιτσιρίκια που ουρλιάζουν ούτε τίποτα. Πραγματική μουσική. Τριμερή ιδέα, ε;"
-----
Μη σ' ακούσω ποτέ να τους αποκαλείς θύματα, του είχε πει. Αυτή η κουβέντα είναι μόνο για τους μαλάκες και τους καμένους. Να θυμάσαι τα ονόματά τους. Να τους αποκαλείς με τα ονόματά τους.
-----
Ένας νεαρός ιερέας, από τη ενορία στην εκκλησία της οποίας παρακολουθούσε τις κυριακάτικες λειτουργίες η Ελίζαμπεθ Γουόρτον (τότε ακόμα που ήταν αρκετά καλά για να μετακινείται), εκτελεί χρέη τελετάρχη. Κατά τα ειωθότα, ο νεαρός διαβάζει το χωρίο από τις Παροιμίες για την ενάρετη γυναίκα. Ο Χότζες είναι πρόθυμος να συνομολογήσει ότι η εκλιπούσα άξιζε πολύ περισσότερα από πολύτιμους λίθους, αλλά αμφιβάλλει για το αν η κυρία Γουόρτον περνούσε την ώρα της γνέθοντας μαλλί και καθαρίζοντας λινάρι. Παρ' όλ' αυτά, το απόσπασμα είναι ποιητικό, κι όταν ο ιερέας τελειώνει την απαγγελία, δάκρυα κυλάνε σε κάμποσα μάγουλα. Μπορεί ο τύπος να είναι νέος, αλλά είναι και αρκετά έξυπνος ώστε να μην αποπειραθεί να πλέξει το εγκώμιο κάποιας που γνώριζε ελάχιστα. Αντί γι' αυτό, προσκαλεί στο βήμα όσους έχουν "πολύτιμες εμπειρίες" από την Ελίζαμπεθ Γουόρτον.
-----
Στο κάτω κάτω, οι άνθρωποι δεν είναι μόνο αυτό που δείχνουν.
-----
[...] όταν δε σκέφτεσαι τίποτα, ανοίγεις την πόρτα στη σωστή ιδέα. Η σωστή ιδέα πάντα έρχεται ως αποτέλεσμα του σωστού συσχετισμού [...].
-----
Δε θα υπάρχει παρά σκοτάδι.
Δεν ανησυχεί για τον Θεό, ή για το αν θα αργοψήνεται στην αιωνιότητα για τα κρίματά του. Δεν υπάρχει παράδεισος και κόλαση. Ακόμα και οι βλάκες ξέρουν ότι αυτά τα πράγματα δεν υπάρχουν. Πόσο σκληρή πρέπει να είναι μια υπέρτατη δύναμη για να φτιάξει έναν κόσμο τόσο γαμημένο όσο τούτος εδώ; Ακόμα κι αν ο εκδικητικός Θεός των τηλεοπτικών ευαγγελιστών και των παιδεραστών με τα μαύρα ράσα υπήρχε πράγματι, πώς θα μπορούσε αυτή η κεραυνοφόρος υπερδύναμη να κατηγορήσει τον Μπρέιντι για όσα έκανε;
-----
Αναλογίζεται τους τρομοκράτες που διέλυσαν το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου (είναι κάτι που αναλογίζεται συχνά). Αυτοί οι καραγκιόζηδες νόμιζαν ότι πήγαιναν στον παράδεισο, σ' ένα ουράνιο υπερπολυτελές ξενοδοχείο όπου θα τους υπηρετούσαν πανέμορφες νεαρές παρθένες. Να ξεραίνεσαι στα γέλια, δηλαδή, και το καλύτερο; Το αστείο το πλήρωσαν ακριβά, αν και δεν το πήραν ποτέ τους είδηση. Αντί για το υπερπολυτελές ξενοδοχείο, κέρδισαν μόνο μια φευγαλέα ματιά εκείνων των αμέτρητων παραθύρων και μια τελική έκρηξη φωτός. Μετά απ' αυτό, εκείνοι και τα χιλιάδες θύματά τους απλώς ψόφησαν. Πουφ. Εξαφανιζόλ. Τελεία και παύλα. Στο καλό, δολοφόνοι και δολοφονημένοι, καλό ταξίδι στο καθολικό κενό σύνολο που περιτριγυρίζει έναν μοναχικό γαλάζιο πλανήτη και τους, μονίμως και βλακωδώς, φουριόζους κατοίκους του. Όλες οι θρησκείες λένε ψέματα. Όλες οι ηθικές επιταγές είναι πλάνες. Ακόμα και τ' αστέρια ψευδαίσθηση είναι. Η αλήθεια είναι το σκοτάδι, και το μόνο που έχει σημασία πριν διαβεί κανείς το κατώφλι του είναι η δήλωση που θα κάνει. Το πώς θα φτιάξει μια βαθιά χαρακιά στο δέρμα του κόσμου, αφήνοντας το σημάδι του. Αυτό είναι όλο κι όλο η Ιστορία: ένας ουλώδης ιστός.
-----
Στο τέλος τέλος, η αυτοπεποίθηση και η μοιρολατρία είναι ένα και το αυτό [...].
-----
Συρτάρια μέσα σε συρτάρια, σκέφτεται ο Χότζες. Οι υπολογιστές δεν είναι παρά βικτωριανά σεκρετέρ, γεμάτα μυστικές θήκες και κρυφά χωρίσματα.
-----
Στον από πάνω όροφο, οι Ράουντ Χίαρ αρχίζουν καινούριο τραγούδι, υπό τις επευφημίες και τις στριγκλιές ενθουσιασμού των θαυμαστριών τους. Αυτά τα κορίτσια θα θυμούνται τούτη τη βραδιά σε όλη την υπόλοιπη ζωή τους. Θα θυμούνται τη μουσική. Την έξαψη. Τις μπάλες θαλάσσης να ίπτανται πάνω από το πλήθος που λικνιζόταν και χόρευε. Θα διαβάσουν στις εφημερίδες για την έκρηξη που δε συνέβη, για τους νέους, όμως, οι τραγωδίες που δε συνέβησαν δεν είναι παρά κακά όνειρα.
Η πραγματικότητα είναι οι αναμνήσεις.
-----
"Όταν σε πιάνουν απ' τ' αυτί και σε πάνε στη δασκάλα, το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να το βουλώσεις και να υπομείνεις το μαστίγωμα".
-----
Το τελευταίο που θα ήθελε θα ήταν να του κρεμάσουν ένα μετάλλιο στο λαιμό και να του δώσουν το κλειδί της πόλης. Ήταν σαράντα χρόνια στην αστυνομία. Για κείνον, αυτό είναι το κλειδί της πόλης.
-----
"Το γαλάζιο είναι το χρώμα της λησμονιάς", λέει. "Αυτό το είχα διαβάσει κάποτε σ' ένα ποίημα". Κάνει μια παύση. "Κλαις, Μπιλ; Την Τζέινι σκέφτεσαι;"
Ναι. Όχι. Και ναι και όχι.
"Κλαίω γιατί είμαστε εδώ", λέει. "Μια υπέροχη φθινοπωρινή μέρα που μοιάζει καλοκαιρινή".
"Η δόκτωρ Λίμποβιτς λέει ότι το κλάμα κάνει καλό", δηλώνει η Χόλι. "Λέει ότι τα δάκρυα ξεπλένουν τα συναισθήματα".
Stephen King, Ο Κύριος Μερσέντες, μετάφραση Έφης Τσιρώνη, εκδόσεις Bell, 2014
* Φωτογραφία από εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου