Ω! της συμπτώσεως, ελάχιστα μετά εντόπισα ένα αντίτυπο (το τελευταίο, μάλιστα) στο τμήμα βιβλίων του Σκλαβενίτη όπου ψωνίζω, εδώ στο νησί. Καλαίσθητη έκδοση τσέπης, με τιμή όσο δύο καφέδες (κι ούτε). Καφέδες δεν πίνω, οπότε η απόφαση ήταν εύκολη -έστω κι αν δεν το αγόρασα αμέσως, αλλά το άφησα για την επόμενη φορά που θα περνούσα από εκεί.
Το φιλμ του David Fincher το είχα δει, κάποια χρόνια πριν, βράδυ, στο σπίτι, με φίλους και συγγενείς. Θυμάμαι ότι μου άρεσε πολύ, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους -κάτι που μου συμβαίνει ανησυχητικά συχνά. Παρά ταύτα, βούτηξα με τα μούτρα στην ανάγνωση. Η Flynn γράφει πολύ καλά, και ο ευφάνταστος τρόπος με τον οποίο αφηγείται την ιστορία της εξασφαλίζει το αγκίστρωμα του αναγνώστη. Βοηθούσης και της πολύ καλής μετάφρασης (συνοδεία πολύ χρήσιμων σημειώσεων για τις πολιτιστικές αναφορές που δεν είναι προφανείς σε εμάς τους μη Αμερικανούς) από τη Βάσια Τζανακάρη, απόλαυσα ιδιαιτέρως την πλοκή, τις ανατροπές, αλλά και τους διεισδυτικούς στοχασμούς πάνω στις σχέσεις και τον θεσμό του γάμου, στον ρόλο του επαγγέλματος στην κοινωνική και προσωπική ζωή, στην παραμορφωτική λειτουργία των μίντια κ.ά.
Παρότι και η ίδια φαν του King (κατά δήλωσή της, του έστειλε την πρώτη της δουλειά ζητώντας τη γνώμη του, και έλαβε πολύ ενθαρρυντική απάντηση), η Flynn δεν ακολουθεί (στο εν λόγω, τρίτο βιβλίο της, τουλάχιστον) την τακτική του πρώτου, ως προς τη δημιουργία "συμπαθητικών" ηρώων. Ο Νικ και η Έιμι, όπως εξηγεί και η ίδια σε τηλεοπτική της συνέντευξη, δεν είναι άνθρωποι με τους οποίους μπορείς εύκολα να ταυτιστείς, αλλά είναι χαρακτήρες πολύ ενδιαφέροντες. Ίσως επειδή στις συμπεριφορές και τους καυγάδες τους, μπορεί να εντοπίσει κανείς στοιχεία της όποιας δικής του ερωτικής/συζυγικής σχέσης. Αν και έχω την εντύπωση ότι, απούσας της καλοστημένης αφηγηματικής πλεκτάνης, οι όποιοι χαρακτήρες, οσοδήποτε αληθοφανείς, δεν θα είχαν την ίδια τύχη στο θυμικό του αναγνωστικού κοινού.
-----
[...] μια γραφική μικρή πόλη της δεκαετίας του '50 που μεγάλωσε κι έγινε ένα κλασικό μεσαίου μεγέθους προάστιο και αυτό το θεώρησε πρόοδο. Έστω κι έτσι όμως, εδώ είχε μεγαλώσει η μαμά μου, εδώ είχε μεγαλώσει εμένα και την Γκο. Είχε ιστορία. Τουλάχιστον τη δική μου ιστορία.
-----
Το ποτάμι τώρα δεν ήταν φουσκωμένο αλλά κυλούσε γοργά, με ορμητικά γλιτσιασμένα ρεύματα. Αντίστοιχα γρήγορα κινούνταν και μια μεγάλη ουρά ανθρώπων· είχαν όλοι το βλέμμα χαμηλωμένο και τους ώμους σφιγμένους, και περπατούσαν αποφασιστικά προς το πουθενά.
-----
Μ' αρέσουν τα πάρτι των γραφιάδων, τους συμπαθώ τους γραφιάδες, είμαι παιδί γραφιάδων, είμαι γραφιάς και η ίδια. Ακόμα μ' αρέσει να γράφω τη λέξη -γραφιάς- όποτε πρέπει να συμπληρώσω το επάγγελμά μου σε κάποιο έντυπο ή ερωτηματολόγιο.
-----
Λένε πως τα παιδιά από διαλυμένα σπίτια περνάνε δύσκολα, αλλά και τα παιδιά που προκύπτουν από τέλειους γάμους έχουν κι αυτά τα ζόρια τους.
------
Εκείνοι που δεν είναι αδερφές ψυχές -εκείνοι που συμβιβάστηκαν- περιφρονούν ακόμα περισσότερο την κατάστασή μου. Δεν είναι δύσκολο να βρεις κάποιον να παντρευτείς, λένε. Καμία σχέση δεν είναι τέλεια, λένε - εκείνοι, που συμβιβάζονται με σεξ από υποχρέωση και νυχτερινά τελετουργικά όλο αέρια, που συμβιβάζονται με την τηλεόραση αντί για τη συζήτηση, που πιστεύουν ότι η υποταγή στον σύζυγό σου (ναι, αγάπη μου, εντάξει, αγάπη μου) είναι το ίδιο με τη σύμπνοια. Κάνει ό,τι του λες να κάνει γιατί δεν νοιάζεται αρκετά ώστε να διαφωνήσει, σκέφτομαι. Οι ελάχιστες απαιτήσεις σου απλώς τον κάνουν να νιώθει ανώτερος ή μετανιωμένος, και κάποια μέρα θα πηδήξει την όμορφη νεαρή συνάδελφο που δεν θα του ζητάει τίποτα, κι εσύ θα πάθεις σοκ. Θέλω έναν άντρα που να το λέει η καρδιά του, να με εγκαλεί για τις μαλακίες μου (αλλά και που να του αρέσουν κάπως οι μαλακίες μου). Αλλά: δεν θέλω καμιά από εκείνες τις σχέσεις που συνεχώς τσιγκλάμε ο ένας τον άλλον, που μεταμφιέζουμε τις προσβολές σε αστεία, που εκνευριζόμαστε και που, δήθεν για παιχνίδι, τσακωνόμαστε μπροστά στους φίλους μας ελπίζοντας να τους πάρουμε με το μέρος μας για κάποιο θέμα που εκείνοι δεν δίνουν δεκάρα. Αυτές οι απαίσιες σχέσεις του "αν": Αυτός ο γάμος θα ήταν τέλειος αν...
-----
[...] αυτό δεν είναι το νόημα κάθε σχέσης: να σε μάθει κάποιος άλλος, να σε καταλάβει; Εκείνος με καταλαβαίνει. Εκείνη με καταλαβαίνει. Αυτή δεν είναι η απλή μαγική φράση;
-----
Νιώθω συμπάθεια για τις άσχημες. Με μεγάλωσαν τρεις άσχημες γυναίκες -η γιαγιά μου, η μαμά μου και η αδερφή της- και ήταν όλες έξυπνες και αστείες και δυνατές και καλές, πολύ καλές γυναίκες.
-----
[...] κάναμε ιστιοπλοΐα και σκεφτόμουν: Είναι ένα αγόρι από το Μιζούρι που διασχίζω τον ωκεανό με ανθρώπους που έχουν δει περισσότερα πράγματα από μένα. Αν άρχιζα τώρα να βλέπω πράγματα, να κάνω μεγάλη ζωή, πάλι δεν θα τους προλάβαινα. Δεν ζήλευα. Ήμουν ευχαριστημένος. Ποτέ δεν επεδίωξα πλούτη ή δόξα. Δεν με μεγάλωσαν γονείς με όνειρα μεγαλείου που φαντάζονταν το παιδί τους μελλοντικό πρόεδρο. Με μεγάλωσαν προσγειωμένοι γονείς που έβλεπαν το παιδί τους υπάλληλο γραφείου, να βγάζει κάπως τα προς το ζην.
-----
Έχω απωθήσει όλα τα πράγματα που σιχαίνομαι στον εαυτό μου στο πίσω μέρος του μυαλού μου. Ίσως αυτό μου αρέσει περισσότερο σ' εκείνον, αυτό που με κάνει να είμαι. Όχι αυτό που με κάνει να νιώθω, αυτό που με κάνει να είμαι.
-----
[...] αυτό που όλοι μάς λένε (και λένε και ξαναλένε) ότι είναι η ουσία του γάμου: συμβιβασμός!
-----
"Φυσικά. Όπως είπα, ό,τι θέλετε"."Ευχαριστώ, Νικ. Το εκτιμώ. Μερικές φορές κάποιοι μας δυσκολεύουν, απλώς και μόνο επειδή μπορούν".
Εγώ ήμουν ακριβώς το αντίθετο. Ο πατέρας μου είχε μπολιάσει την παιδική μου ηλικία με σιωπηρά κατηγορώ· ήταν το είδος του ανθρώπου που είχε λυμένο το ζωνάρι του για καβγά. Αυτό είχε κάνει την Γκο να υιοθετήσει αμυντική στάση και να μην ανέχεται αδικαιολόγητες μαλακίες, ενώ εγώ είχα γίνει ασυνείδητα γλείφτης απέναντι σε κάθε εξουσία. Έγλειφα τη μαμά, τον μπαμπά, τους δασκάλους: Ό,τι σας διευκολύνει, κύριε ή κυρία. Ήθελα διαρκείς επαίνους. Κάποτε η Γκο μού είχε πει: "Θα έλεγες ψέματα, θα κορόιδευες, θα έκλεβες -διάολε, θα σκότωνες ακόμα- για να πείσεις τους ανθρώπους ότι είσαι καλός".
-----
Εδώ, στο Μιζούρι, οι γυναίκες ψωνίζουν στο πολυκατάστημα Target, ετοιμάζουν φροντισμένα, παχυντικά γεύματα, γελάνε για το πόσο λίγα ισπανικά θυμούνται από το λύκειο. Ο ανταγωνισμός δεν τις ενδιαφέρει. Η ασίγαστη επιθυμία της Έιμι για επιτυχία χαιρετίζεται με ειλικρινή αποδοχή και ίσως και λίγο οίκτο. Ήταν ό,τι χειρότερο για την ανταγωνιστική γυναίκα μου: μια πόλη με ανθρώπους που δεν τους πείραζε να είναι αποτυχημένοι.
-----
Ο ύπνος μοιάζει με γάτα: Σε πλησιάζει μόνο όταν τον αγνοείς.
-----
Μηνύματα και εντολές αποκλειστικά για σας από τον πατέρα μου, διευθυντή μιας μεσαίας τηλεφωνικής εταιρείας που φερόταν στη μάνα μου σαν να ήταν ανίκανος υπάλληλος, στην καλύτερη περίπτωση. Στη χειρότερη; Δεν σήκωσε ποτέ χέρι πάνω της, αλλά ο τεράστιος θυμός που ένιωθε και δεν εξέφραζε με λόγια κυρίευε το σπίτι για μέρες, εβδομάδες κάποιες φορές, κάνοντας τον αέρα βαρύ και την αναπνοή δύσκολη. Ο πατέρας μου περπατούσε με το σαγόνι του τεντωμένο μοιάζοντας με χτυπημένο, εκδικητικό μποξέρ, κι έτριζε τα δόντια του τόσο δυνατά, που τα άκουγες στην άλλη άκρη του σπιτιού. Πετούσε πράγματα, όχι ίσια πάνω της, αλλά τριγύρω. Είμαι σίγουρος ότι έλεγε στον εαυτό του: Δεν τη χτύπησα ποτέ. Είμαι σίγουρος ότι χάρη σ' αυτήν την τεχνική λεπτομέρεια ποτέ δεν θεώρησε ότι την κακοποιεί. Αλλά μετέτρεψε την οικογενειακή μας ζωή σε ένα ατελείωτο ταξίδι, με κακές οδηγίες και θυμωμένο οδηγό, σε διακοπές που ποτέ δεν έγιναν διασκεδαστικές - Μη με κάνετε να γυρίσουμε πίσω. Σε παρακαλώ, αλήθεια, ας γυρίσουμε πίσω.
Τα πιο όμορφα και καλά πράγματα τα κάνουν γυναίκες που ο κόσμος χλευάζει.
-----
Μου φαινόταν ότι δεν υπήρχε τίποτα καινούργιο για να ανακαλυφθεί. Η κοινωνία μας ήταν αποτέλεσμα αναπαραγωγής σε καταστροφικό βαθμό. Ήμασταν οι πρώτοι άνθρωποι που δεν θα έβλεπαν τίποτα για πρώτη φορά. Ατενίζουμε τα θαύματα του κόσμου, ανέκφραστοι, αδιάφοροι. Τη Μόνα Λίζα, τις πυραμίδες, το Εμπάιρ Στέιτ Μπίλντινγκ. Ζώα της ζούγκλας που επιτίθενται, πανάρχαια παγόβουνα που καταρρέουν, ηφαίστεια που εκρήγνυνται. Δεν μπορώ να θυμηθώ ένα εκπληκτικό πράγμα που να είδα και να μη μου θύμισε αμέσως κάποια ταινία ή εκπομπή. Ή κάποια γαμημένη διαφήμιση. Ξέρετε το ενοχλητικό ρεφρέν των μπλαζέ τύπων: Σιγάααα, το 'χουμε δει. Κυριολεκτικά τα έχω δει όλα, και το χειρότερο, αυτό που με κάνει να θέλω να τινάξω τα μυαλά μου στον αέρα, είναι ότι η εξ αντανακλάσεως εμπειρία είναι πάντα καλύτερη. Η εικόνα είναι πιο ευκρινής, η θέα καλύτερη, η γωνία της κάμερας και η μουσική υπόκρουση κατευθύνουν τα συναισθήματά μου με τρόπο που η πραγματικότητα δεν μπορεί πια. Δεν ξέρω αν είμαστε καν άνθρωποι σε αυτήν τη φάση, όσοι από εμάς είναι σαν τους περισσότερους που μεγάλωσαν με τηλεόραση και ταινίες και τώρα υπάρχει το ίντερνετ. Αν μας προδώσουν, ξέρουμε τι λέξεις να πούμε· όταν πεθάνει ένας αγαπημένος μας, ξέρουμε τι λέξεις να πούμε. Αν θέλουμε να κάνουμε τους ωραίους ή τους εξυπνάκηδες ή τους χαζούς, ξέρουμε τι λέξεις να πούμε. Όλοι δουλεύουμε με το ίδιο σενάριο, ένα σενάριο τόσο φθαρμένο, που οι άκρες του έχουν γυρίσει προς τα μέσα.Είναι πολύ δύσκολη εποχή να είσαι άνθρωπος, αληθινός, πραγματικός άνθρωπος και όχι μια σειρά χαρακτηριστικών από έναν ανεξάντλητο αυτόματο πωλητή χαρακτήρων.
Κι αν όλοι μας παίζουμε ρόλους, τότε αποκλείεται να υπάρχουν αδερφές ψυχές, γιατί δεν έχουμε πραγματικές ψυχές.
Είχα φτάσει σε σημείο να πιστεύω ότι τίποτα δεν είχε σημασία, γιατί δεν ήμουν αληθινός άνθρωπος κι ούτε κανένας άλλος ήταν.
Θα έκανα τα πάντα για να νιώσω ξανά αληθινός.
-----
Ένιωθα απαίσια, το στομάχι μου ανακατευόταν και ψυχολογικά κατέρρεα. Ίσως έφταιγε εκείνο το στοιχείο που δεν μπορούσα να ξεδιαλύνω, αλλά ξαφνικά ένιωθα σαν να είχα παραβλέψει κάτι. Ότι είχα κάνει κάποιο τεράστιο λάθος που θα απέβαινε καταστροφικό. Ίσως ήταν η συνείδησή μου που, εξορισμένη στο απομονωτήριό της, έξυνε με τα νύχια της την πόρτα.
-----
[...] σκέφτηκα: η αγάπη σε κάνει να θέλεις να γίνεις καλύτερος άνθρωπος - σωστά, σωστά. Αλλά ίσως η αγάπη, η αληθινή αγάπη, να σου επιτρέπει να είσαι ο εαυτός σου.
-----
Ο Νικ αγαπούσε ένα κορίτσι που δεν υπάρχει. Προσποιούμουν, όπως έκανα συχνά, προσποιούμουν ότι είχα μια συγκεκριμένη προσωπικότητα. Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, έτσι έκανα πάντα: πώς μερικές γυναίκες αλλάζουν συχνά στιλ, εγώ αλλάζω προσωπικότητα. Ποια προσωπικότητα μου πάει, τι έχει ζήτηση, τι φοριέται; Έχω την αίσθηση ότι οι περισσότεροι το κάνουν, απλώς δεν το παραδέχονται ή βολεύονται με μια προσωπικότητα, γιατί είναι ή πολύ τεμπέληδες ή πολύ ηλίθιοι για να την αλλάξουν.-----
Οι άντρες όντως νομίζουν ότι υπάρχουν τέτοια κορίτσια. Ίσως γιατί ένα σωρό γυναίκες προσποιούνται ότι είναι έτσι. Για πολύ καιρό ένιωθα ότι τα Κουλ Κορίτσια με πρόσβαλαν. Έβλεπα τους άντρες -φίλους, συναδέλφους, ξένους- να χαζεύουν τελείως μ' αυτές τις υποκρίτριες, και ήθελα να τους βάλω κάτω και να τους πω ήρεμα κι ωραία: Δεν τα 'χεις με πραγματική γυναίκα, τα 'χεις με μια γυναίκα που έχει δει πολλές ταινίες φτιαγμένες από κοινωνικά ανάπηρους άντρες, οι οποίοι αρέσκονται να πιστεύουν ότι τέτοιες γυναίκες υπάρχουν και μπορεί να τους χαρίσουν ένα φιλί. Ήθελα να αρπάξω κάθε τέτοιον ταλαίπωρο τύπο από τα πέτα του ή από την τσάντα ταχυδρόμου και να του πω: Έι, αυτή η γκόμενα δεν γουστάρει στ' αλήθεια τόσο πολύ τα τσίλι ντογκ - σε κανέναν δεν αρέσουν τόσο πολύ τα τσίλι ντογκ! Τα Κουλ Κορίτσια είναι αξιοθρήνητα και για έναν ακόμα λόγο: Δεν προσποιούνται καν ότι είναι οι γυναίκες που θα ήθελαν να είναι, προσποιούνται ότι είναι οι γυναίκες που θα ήθελαν οι άντρες. [...] Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές αλλά, πιστέψτε με, σίγουρα θέλει το Κουλ Κορίτσι, που στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο από ένα κορίτσι που της αρέσει ό,τι και σ' εκείνον και δεν γκρινιάζει ποτέ.
-----
Μια διαφήμιση για ταμπόν, μια διαφήμιση για απορρυπαντικό, μια διαφήμιση για σερβιέτες, μια διαφήμιση για καθαριστικό τζαμιών. Θα 'λεγε κανείς ότι οι γυναίκες μόνο καθαρίζουν και αιμορραγούν.
-----
Όταν είσαι μοναχοπαίδι, είσαι επιφορτισμένη με μια άδικη ευθύνη - μεγαλώνεις ξέροντας ότι δεν σου επιτρέπεται απογοητεύσεις, δεν σου επιτρέπεται καν να πεθάνεις. Δεν υπάρχει κανένας αντικαταστάτης τριγύρω. Είσαι μόνο εσύ. Είναι απελπιστικό να είσαι άψογος, και επίσης η εξουσία σε μεθάει. Κάπως έτσι φτιάχνονται οι τύραννοι.
-----
Οι είρωνες πάντα διαλύονται όταν έρχονται αντιμέτωποι με την ειλικρίνεια.
-----
Τα ευχαριστώ μου συχνά ακούγονται βεβιασμένα. Συχνά δεν τα λέω καν: οι άνθρωποι κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν και μετά περιμένουν να τονίσεις πόσο το εκτιμάς - είναι σαν τους υπαλλήλους σε μαγαζί με παγωμένο γιαούρτι που βάζουν ένα πλαστικό κυπελλάκι για φιλοδωρήματα.
-----
[...] δεν γίνεται να έχεις ερωτευτεί όσο εμείς και να μη σ' έχει ποτίσει το συναίσθημα αυτό μέχρι το μεδούλι. Η δική μας αγάπη δεν μπορεί να υποχωρήσει, πάντα καραδοκεί για να επιστρέψει. Ο πιο γλυκός καρκίνος του κόσμου.
-----
Θέλω τον άντρα που υποκρινόταν - οι γυναίκες λατρεύουν αυτόν τον άντρα. Εγώ τον λατρεύω. Αυτόν θέλω για άντρα μου. Αυτόν περίμενα. Αυτός μου αξίζει.
Gillian Flynn, Το Κορίτσι Που Εξαφανίστηκε, μετάφραση Βάσιας Τζανακάρη, εκδόσεις Μεταίχμιο, 2016 (πρώτη έκδοση 2012)
* Φωτογραφία: Haidi Jo Brady (από εδώ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου