Κυριακή 12 Μαΐου 2019

Υπογραμμίσεις XX: Sebastian Fitzek

Η ανατροπή, της ανατροπής, ω! ανατροπές.

Ο Sebastian Fitzek είναι ένας Γερμανός συγγραφέας, ο οποίος κινείται στον χώρο του ψυχολογικού/αστυνομικού θρίλερ. Στη μία δεκαετία και κάτι δράσης του έχει καταφέρει να πουλήσει αρκετά εκατομμύρια αντιτύπων των βιβλίων του διεθνώς, και να βρεθεί πολλές φορές στην κορυφή της λίστας με τα best sellers στην πατρίδα του.

Το Δέμα έφτασε στα χέρια μου ως δώρο για την Πρωτοχρονιά, από τη Σοφία και τον Νάσο, που ξέρουν την αγάπη μου για τις ιστορίες τέτοιου είδους. Αλλά το είχα ήδη στα υπόψιν, καθώς το είχα περιεργαστεί σε κάποιο βιβλιοπωλείο. Κατέληξε να είναι ένα από τα ελάχιστα βιβλία που διάβασα σε τόσο σύντομο διάστημα: το ξεκίνησα Κυριακή απόγευμα και το τελείωσα Παρασκευή βράδυ. Ανήκει σαφέστατα στην κατηγορία των page-turners, μου θύμισε μάλιστα ως προς αυτό τα βιβλία του Dan Brown. Κάθε ένα από τα κεφάλαιά του είναι σύντομο και τελειώνει με cliffhanger, έτσι ώστε να σε κάνει να συνεχίσεις την ανάγνωση.

Δεν πέρασα καθόλου άσχημα διαβάζοντας. Φοβάμαι, όμως, ότι δεν ένιωσα κάποιου είδους σύνδεση με την ηρωίδα Έμα Στάιν κι ότι δεν θα θυμάμαι και πολλά από την ιστορία της έπειτα από λίγο καιρό. Δεν υιοθετώ την απόλυτη απαξία που απευθύνεται προς τον Fitzek από πολλούς, αλλά προσωπικά ζητάω κάτι πέρα από στιγμιαία kicks από ένα βιβλίο.

Πόσο ευγενικό ήταν που αυτή η γυναίκα ήθελε να τη βοηθήσει. Πόσο τρομακτικό ήταν που φαινόταν να ξέρει από πελάτες που δέρνουν. Και από δαρμένες πόρνες που κλαίνε κουλουριασμένες στα πλακάκια του μπάνιου ενός ξενοδοχείου.
-----
Ο χρόνος καταστρέφει τα πάντα, σκέφτηκε η Έμα. Αισθάνθηκε στο πρόσωπό της τη ζέστη του τζακιού, αλλά η ευχάριστη αίσθηση που πάντα την πλημμύριζε όταν επισκεπτόταν τον Κόνραντ δεν ήρθε.

Λογικό - εξάλλου αυτή εδώ δεν ήταν επίσκεψη.

Ήταν μάλλον μια συνάντηση από την οποία κρινόταν η ζωή της.
-----
Η Έμα είχε γίνει άλλος άνθρωπος. Μια γυναίκα με πληγωμένο κόλπο, μια γυναίκα που είχε μάθει τι γεύση έχει το λάτεξ και τι αίσθηση σου αφήνει μια μεταλλική λεπίδα όταν σου ξυρίζει το κρανίο. Μια γυναίκα που ήξερε καλά πως ένα μοναδικό μοιραίο συμβάν μπορεί να αλλάξει, ακόμα και να σκοτώσει, κάθε σου συναίσθημα.
-----
Οι πιο πολλοί νομίζουν πως ο ύπνος είναι ο μικρός αδελφός του θανάτου· αλλά στην πραγματικότητα είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του. Ο προάγγελος του αιώνιου σκότους δεν είναι ο ύπνος, αλλά η κόπωση. Είναι το βέλος που σαϊτεύει πάνω μας ο μαύρος θεριστής, ένα βέλος που κάθε βράδυ βρίσκει τον στόχο του· και κάθε βράδυ ο ύπνος προσπαθεί με όλες του τις δυνάμεις να το ξεριζώσει από μέσα μας. Αλλά, δυστυχώς, το βέλος είναι δηλητηριασμένο, κι όσο κι αν τα όνειρα προσπαθούν να έρθουν σαν νερό να ξεπλύνουν το δηλητήριο, πάντα απομένει μέσα μας ένα υπόλειμμα. Όσο μεγαλώνουμε, τόσο πιο σπάνια σηκωνόμαστε το πρωί νιώθοντας αναζωογονημένοι και ξεκούραστοι. Τα τριχοειδή αγγεία της ύπαρξής μας, σαν λευκό σφουγγάρι, διαποτίζονται λίγο λίγο με μαύρο μελάνι, και το σφουγγάρι σκουραίνει και βαραίνει διαρκώς. Τα όνειρά μας -που κάποτε ήταν γεμάτα χρώματα και χαρούμενες εικόνες- μετατρέπονται σε εφιαλτικούς παραμορφωτικούς καθρέφτες, ώσπου κάποια στιγμή ο ύπνος βγαίνει οριστικά χαμένος στον αγώνα του ενάντια στην κόπωση, και κάποια μέρα γλιστράμε εξουθενωμένοι σ' ένα Τίποτα χωρίς όνειρα.
-----
Οι άνθρωποι χωρίς ψυχικά προβλήματα είναι συχνά καχύποπτοι απέναντι στους ψυχικά ασθενείς. Αναρωτιούνται, φερειπείν, πώς είναι δυνατόν να αυτοκτονεί ένας διάσημος ηθοποιός ή καλλιτέχνης -ο οποίος "τα έχει όλα", δόξα, χρήματα, ένα σωρό "φίλους"- επειδή δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν τους δαίμονες που βασανίζουν κυρίως τις πιο ευαίσθητες ψυχές, διαλέγοντας τις πιο ευτυχισμένες στιγμές τους για να τους ψιθυρίσουν στο αφτί πόσο ανεπαρκείς είναι. Οι ψυχικά υγιείς συμβουλεύουν τους καταθλιπτικούς να μην είναι τόσο θλιμμένοι και τους παρανοϊκούς να μη συμπεριφέρονται σαν μωρά και να μην ελέγχουν με το παραμικρό τρίξιμο αν είναι κλειδωμένη η εξώπορτα. Αλλά αυτό είναι σαν να ζητάς από έναν άνθρωπο με σπασμένη κνήμη να τρέξει μαραθώνιο.
-----
Ο φόβος ροκανίζει την ψυχή και κατατρώει τον άνθρωπο από μέσα. Τρέφεται από τον ζωτικό χρόνο των θυμάτων του.
-----
Αχ, μακάρι ο φόβος να ήταν πουκάμισα, να το πετάξω από πάνω μου, σκέφτηκε η Έμα, έκπληκτη που εκεί στον κήπο δεν μπορούσε να μυρίσει τίποτα. Ούτε το χιόνι ούτε το χώμα ούτε τον ίδιο της τον ιδρώτα.


Αυτολύπηση. Αυτοενοχοποίηση. Αυτοκτονία.

Η Έμα γνώριζε καλά αυτό το τραγικό τρίπτυχο και θα έλεγε ψέμματα αν ισχυριζόταν ότι δεν είχε σκεφτεί ποτέ την τρίτη πτυχή του.

Πόσο γελοίο, είπε η λογική της.

Πόσο αναπόφευκτο, είπε εκείνο το ανθρώπινο κομμάτι που ουσιαστικά ορίζει όλες τις αποφάσεις και δεν μπορεί ούτε να ελεγχθεί ούτε να γιατρευτεί, παρά μόνο να πληγωθεί: η ψυχή.

Το πρόβλημα με τις ψυχικές νόσους είναι η αδυναμία αυτοδιάγνωσης. Η προσπάθεια να κατανοήσουμε το μυαλό μας με τον δικό μας εγκέφαλο έχει τις ίδιες προοπτικές επιτυχίας με την προσπάθεια ενός μονόχειρα χειρουργού να ράψει το δικό του χέρι πίσω στη θέση του. Είναι απλώς αδύνατο.
-----
Έπειτα από είκοσι και πλέον συνεδρίες, ο πατέρας της ήταν ευτυχής που η κόρη του είχε απαλλαγεί από τα φαντάσματα του μυαλού της. Η ίδια, όμως, ένιωθε πως είχε χάσει έναν φίλο. Της έλειπε η φωνή του, που της έλεγε αστείες ιστορίες σαν κι αυτή με τον διακόπτη του καιρού, με τον οποίο μπορούσε κανείς να αλλάζει τις εποχές, έτσι ώστε οι πατεράδες που δεν είχαν όρεξη να πάνε την κόρη τους βόλτα στην παιδική χαρά να γυρίζουν τον διακόπτη, και ο ήλιος να γίνεται χιονόνερο.
-----
Τις τελευταίες εβδομάδες είχε μάθει με τον πιο επώδυνο τρόπο πόσο υποφέρουν οι καταθλιπτικοί από την ασθένειά τους, η οποία, στα μάτια των αδαών, φαίνεται απλώς σαν έντονη θλίψη. Στην πραγματικότητα, όμως, οι καταθλιπτικοί είναι χωμένοι σε μια ψυχική τρύπα τόσο βαθιά, που τους είναι αδύνατο να σηκώσουν κεφάλι, με την κυριολεκτική έννοια του όρου. Αυτή είναι και μια από τις εξηγήσεις για τα υψηλά ποσοστά αυτοκτονιών που σημειώνονται όταν οι καταθλιπτικοί παίρνουν για πρώτη φορά φάρμακα που μειώνουν τα συμπτώματα της σωματικής κόπωσης. Τα φάρμακα δεν μπορούν να τους δώσουν ξανά τη θέληση για ζωή, αλλά τους χαρίζουν τη δύναμη να δώσουν επιτέλους ένα τέλος.
-----
Έριξε άλλη μία φευγαλέα ματιά στη λίμνη κι έκλεισε τα μάτια της.

Της ήταν ευκολότερο να μιλάει για τις πιο σκοτεινές ώρες της όταν έκλεινε έξω το φως και τον κόσμο.
-----
Εκδίκηση.

Τίποτα δεν φαντάζει πιο επιτακτικό όταν αισθάνεσαι πως αδικείσαι. Και τίποτα δεν αφήνει πίσω του τέτοιο αίσθημα ενοχής αφότου έχεις ενδώσει σ' αυτό.

Sebastian Fitzek, Το Δέμα, μετάφραση Δέσποινας Κανελλοπούλου, εκδόσεις Διόπτρα, 2018 (πρώτη έκδοση 2016)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Οι... "300" ηρωικοί αναγνώστες