Δεν υπάρχει βιβλίο του Stephen King που να μην υπάρχει στη (νοητή) λίστα μου με τα προσεχώς. Φυσικά, κάποια είναι ψηλότερα σε αυτή τη λίστα, από άλλα -π.χ., θέλω πολύ να αγοράσω και (ξανα)διαβάσω Το Κοράκι, στη νέα έκδοση του Κλειδάριθμου, όπως και την κασετίνα με The Outsider/Ανύψωση/Ωραίες Κοιμωμένες, ενώ έχω κάπως λιγότερη όρεξη να πιάσω τη δίτομη συλλογή διηγημάτων Εφιάλτες Και Ονειρότοποι, από εκδόσεις Bell, που υπάρχει ήδη στη βιβλιοθήκη μου.
Το Μπίλι Σάμερς, μυθιστόρημα που εκδόθηκε το 2022, θα έμενε κι αυτό κάπως πίσω, αν δεν μου μιλούσε με θέρμη σχετικά ο Χρήστος· κι αν δεν με ρωτούσε ξανά και ξανά αν το έπιασα. Κι έτσι επέσπευσα τις διαδικασίες, ξεκινώντας το τον Ιούλιο του 2023, και ολοκληρώνοντάς το αρχές Αυγούστου. Πράγμα που σημαίνει ότι αποτέλεσε το ανάγνωσμα των όμορφων οικογενειακών μας διακοπών στην Κάρυστο. Αν αναρωτιέστε γιατί μου πήρε τόσο πολύ να καταγράψω τις εντυπώσεις μου, η απάντηση είναι η διπλωματική εργασία μου για το Μετσόβιο, για χάρη της οποίας άφησα πίσω τις περισσότερες αγαπημένες μου ασχολίες.
Εδώ ο Βασιλιάς γράφει για έναν πληρωμένο δολοφόνο, πρώην πεζοναύτη που βίωσε την κόλαση της Φαλούτζα (αλλά και άλλα, πιο... πεζά καθαρτήρια), ο οποίος αποφασίζει να αναλάβει μία τελευταία δουλειά, πριν αποσυρθεί από το κουρμπέτι για να χαρεί τα λεφτά του. Κατά τον ρουν των γεγονότων, ο Σάμερς βρίσκει την ευκαιρία να καταπιαστεί και με το μεγάλο απωθημένο του, που δεν είναι άλλο από τη συγγραφή. Κάπως έτσι, το μυθιστόρημα εξελίσσεται ως δύο σε ένα, αφού παράλληλα με την εξέλιξη της αποστολής του ήρωα, διαβάζουμε και το βιβλίο που γράφει, στο οποίο εξιστορεί τη ζωή του.
Ο King έχει επιλέξει πολλές φορές συγγραφείς ως πρωταγωνιστές των ιστοριών του: Η Λάμψη, Κρυφό Παράθυρο, Μυστικός Κήπος, Σάκος Με Κόκαλα κλπ. Μάλιστα, έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι η απαραίτητη... σκουληκότρυπα στο Μπίλι Σάμερς, ο κρίκος δηλαδή που συνδέει το βιβλίο με το υπόλοιπο σύμπαν του King, οδηγεί στη Λάμψη: εκεί, ένας συγγραφέας μετατρεπόταν σε επίδοξο δολοφόνο, ενώ εδώ, ένας δολοφόνος γίνεται συγγραφέας. Και πάλι δίνεται η ευκαιρία στον βετεράνο μάστερ να γράψει για τα τι και τα πώς του επαγγέλματός του, προσφέροντας πολλές ενδιαφέρουσες οπτικές, αλλά και αναφορές σε αγαπημένους του γραφιάδες. Είναι, μάλιστα, μαεστρικός ο τρόπος με τον οποίο γράφει σε δύο εντελώς διαφορετικά συγγραφικά στιλ: ένα ξερό, αφηγηματικό για την κυρίως ιστορία, κι ένα ερασιτεχνικό, το οποίο όμως βελτιώνεται κατά την πορεία της συγγραφής, για τα απομνημονεύματα του ήρωα.
Αλλά το Μπίλι Σάμερς καταπιάνεται, αναμενόμενα, με πολλά περισσότερα θέματα από το προαναφερθέν. Τα ηθικά διλήμματα, ας πούμε, και το πώς επιλέγουμε να τα λύσουμε -αφήνοντας συχνά αναπάντητες κάποιες πλευρές τους, απλώς για να καταφέρουμε να υπάρξουμε- είναι ένα μεγάλο θέμα εδώ, που σκιαγραφεί την αλήθεια ότι οι άνθρωποι είμαστε, εν τέλει, όντα γεμάτα αντιφάσεις. Συν τοις άλλοις, έχουμε εδώ ουσιαστικά μία απόπειρα του King να κινηθεί στο πεδίο του νουάρ μυθιστορήματος, αν και από ένα σημείο και μετά το βιβλίο περνάει και στα χωράφια της κατηγορίας road novel. Από όλες τις απόψεις, ο συγγραφέας παραμένει οξυδερκής, αποδίδοντας άψογα τις εικόνες και το κλίμα των πόλεων της αμερικανικής επαρχίας. Επίσης, δεν χάνει, ευτυχώς, καμία ευκαιρία για να τα χώσει στον Donald Trump.
Ίσως κάποιες πλευρές της ιστορίας του Μπίλι Σάμερς να αποτυπώνονται με τρόπο που μοιάζει παρωχημένος, εκτός του κλίματος της εποχής -για παράδειγμα, η σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον ήρωα και την 21χρονη Άλις, που βρίσκεται αναπάντεχα στον δρόμο του, έχει σχολιαστεί αρνητικά από τους κριτικούς. Όμως, αλήθεια, μπορούμε να περιμένουμε από έναν άνθρωπο που διανύει την όγδοη δεκαετία της ζωής του να γράψει σαν σημερινός 30άρης; Βρίσκω κάπως υπερβολικές τις εν λόγω "ευαισθησίες". Μάλλον ευγνώμονες πρέπει να είμαστε που ο πολυγραφότατος King παραμένει τόσο παθιασμένος για τη δουλειά του, χαρίζοντάς μας ανατροπές, αγωνία, και έξαψη.
Το Μπίλι Σάμερς, αναμενόμενα για βιβλίο του King, φαίνεται πως οδεύει και προς τη μεγάλη οθόνη. Μπαίνω κι εγώ, λοιπόν, στον ρόλο που πήρε ο δικός μου φίλος, και σας προτρέπω να το διαβάσετε σύντομα, πριν έρθει η ώρα να το δείτε σε κάποια σκοτεινή αίθουσα. Αλήθεια, έχει πολλά να σας προσφέρει.
Το σφύριγμα του Μπίλι δεν είναι μέρος της προσποίησης, που δεν τη βλέπει σαν προσποίηση αλλά σαν τον ανόητο εαυτό του, αυτόν που δείχνει σε τύπους σαν τον Νικ και τον Φρανκ και τον Πόλι. Είναι σαν ζώνη ασφαλείας. Δεν τη χρησιμοποιείς επειδή περιμένεις να τρακάρεις, όμως ποτέ δεν ξέρεις ποιον θα μπορούσες να συναντήσεις στο τέλος μιας ανηφόρας, από τη δική σου μεριά του δρόμου. Αυτό ισχύει επίσης για τον δρόμο της ζωής, όπου άνθρωποι λοξοδρομούν παντού και οδηγούν από τη λάθος πλευρά του αυτοκινητόδρομου.
-----
Μπορεί ο ανόητος εαυτός να είναι βιτρίνα, όμως αυτό είναι αλήθεια: σκοτώνει μόνο κακούς. Έτσι κοιμάται τις νύχτες. Εννοείται πως βγάζει τα προς το ζην δουλεύοντας για κακούς, ναι, αλλά αυτό δεν το βλέπει σαν ηθικό γρίφο. Δεν έχει κανένα πρόβλημα να πληρώνουν κάποιοι κακοί για να σκοτώνονται άλλοι κακοί. Βασικά βλέπει τον εαυτό του σαν σκουπιδιάρη με όπλο.
-----
Φαντάζεται ξανά τι θα συμβεί, βλέποντάς το ζωηρά στη φαντασία του. Τα συμβάντα στον αληθινό κόσμο δεν είναι ποτέ ίδια με αυτά που βλέπεις στο μυαλό σου, όμως αυτή η δουλειά αρχίζει πάντα με ό,τι φαντάζεσαι. Από αυτή την άποψη, είναι σαν την ποίηση. Τα πράγμα που αλλάζουν, οι αναπάντεχες μεταβλητές, οι διορθώσεις: τα αντιμετωπίζεις στην πράξη, όμως ξεκινούν από την εικόνα που έχεις στο μυαλό σου.
-----
"Εκτιμώ τη διακριτικότητά σου. Νόμιζα ότι οι συγγραφείς τρελαίνονται να μιλάνε για τη δουλειά τους."
"Πιστεύω ότι οι συγγραφείς που μιλάνε πολύ μάλλον δεν γράφουν πολύ", λέει ο Μπίλι, "αλλά, μιας και ουσιαστικά είμαι ο μόνος συγγραφέας που γνωρίζω, απλώς κάνω εικασίες στην πραγματικότητα."
-----
[...] δεν μπορείς να κρίνεις έναν άνθρωπο από τη φανέλα του.
-----
Του περνάει φευγαλέα από το μυαλό να σβήσει όλα όσα έχει γράψει, είναι φριχτά, αλλά τελικά τα σώζει. Δεν ξέρει τι θα μπορούσε να σκεφτεί οποιοσδήποτε άλλος, όμως του Μπίλι του φαίνεται καλό. Κι επίσης είναι καλό που είναι φριχτά, επειδή το φριχτό μερικές φορές είναι η αλήθεια. Φαντάζεται πως είναι στ' αλήθεια συγγραφέας τώρα, επειδή αυτή είναι σκέψη ενός συγγραφέα.
-----
Το γράψιμο είναι καλό. Ήθελε ανέκαθεν να γράψει και να που τώρα το κάνει. Ωραία. Αλλά ποιος μπορούσε να ξέρει ότι πονάει τόσο πολύ;
Το σταθερό χτυπάει κι αυτός αναπηδά. Είναι ο Ιρβ Ντιν και του λέει ότι έχει ένα πακέτο από το Amazon. Ο Μπίλι λέει ότι θα κατέβει να το πάρει.
"Φίλε μου, αυτή η εταιρεία πουλάει τα πάντα", λέει ο Ιρβ.
Ο Μπίλι συμφωνεί ενώ σκέφτεται, Και πού να 'ξερες.
-----
Άρχισε να γράφει την ιστορία του Μπέντζι σε ένα λάπτοπ, που είναι αρκετά σίγουρος (όχι, είναι βέβαιος) ότι έχει κλωνοποιηθεί, επειδή αυτό ήταν πρόκληση και γιατί είναι κείνη η περιβόητη τελευταία δουλειά, αλλά τώρα καταλαβαίνει πως υπήρχε ένας λόγος πιο βαθύς κι αληθινός: θέλει να τον διαβάσουν. Οποιοσδήποτε, ακόμα και δύο σκληροί του Βέγκας σαν τον Νικ Ματζάριαν και τον Τζόρτζιο Πιλιέλι. Τώρα καταλαβαίνει -δεν το είχε καταλάβει πριν, δεν το είχε σκεφτεί καν- ότι οποιοσδήποτε συγγραφέας ανοίγεται στο κοινό με το έργο του φλερτάρει με τον κίνδυνο. Αυτό είναι μέρος της γοητείας του. Δείτε με. Σας δείχνω τι είμαι. Έχω γυμνωθεί. Εκτίθεμαι.
-----
"Συν τοις άλλοις, ακόμα κι όταν ένας συγγραφέας δεν είναι στο γραφείο του, δουλεύει." Χτυπά ελαφρά το μηλίγγι του.
Του ανταποδίδει το χαμόγελο. Είναι όμορφο. "Πάω στοίχημα ότι όλοι το ίδιο λένε."
"Για να είμαι ειλικρινής, φαίνεται πως έχω μπλοκάρει λιγάκι."
"Μπορεί να φταίει η αλλαγή σκηνικού."
"Μπορεί."
Δεν πιστεύει ότι υπάρχει στ' αλήθεια κάποιο μπλοκάρισμα. Δεν έχει γράψει τίποτα πέρα από εκείνο το πρώτο επεισόδιο, όμως έχει το υπόλοιπο εκεί μέσα. Να περιμένει. Θέλει να καταπιαστεί με αυτό. Έχει σημασία για τον ίδιο. Δεν είναι όπως το να κρατάς ημερολόγιο, δεν είναι μια προσπάθεια να συμφιλιωθεί με μια ζωή που από πολλές απόψεις υπήρξε μίζερη και τραυματική, δεν είναι εξομολογητικό, παρότι ισοδυναμεί με εξομολόγηση. Το θέμα είναι η δύναμη. Αξιοποιεί επιτέλους μια δύναμη που δεν πηγάζει από την κάννη ενός όπλου. Όπως του αρέσει η θέα από τα παράθυρα του νέου του διαμερίσματος στο ύψος του εδάφους.
-----
Το εννοεί ή παίζει θέατρο; Η δεσποινιδούλα του λογιστικού γραφείου που παριστάνει το σκληρό καρύδι σε έναν άντρα που την ενδιαφέρει; Μπορεί, μπορεί και όχι. Έτσι κι αλλιώς, την εκτιμά που λέει ξακάθαρα τι πιστεύει. Που είναι θαρραλέα. Έτσι λειτουργεί ένας σωστός άνθρωπος. Τουλάχιστον όταν δείχνει τον καλύτερό του εαυτό.
-----
Πιστεύω ότι υπάρχει κάτι κακό στους ανθρώπους και μερικές φορές βγαίνει σαν αίμα ή σαν πύον.
-----
Είπε δεν μου αρέσει να με βλέπεις έτσι, Μπέντζι, και είπα ούτε εμένα μου αρέσει. Είπα είσαι χάλια. Τότε πια ήμουν έφηβος και οι έφηβοι λένε ό,τι να 'ναι για να πονέσουν τον άλλον όταν πονάνε.
-----
Η Ρόνι είπε ότι μόνο η μπογιά κρατάει αυτό το σαράβαλο για να μη διαλυθεί, Μπέντζι. Αυτό ήταν αστείο, έλεγε πάντα αστεία, αλλά επίσης ήταν αλήθεια. Φαντάζομαι ότι τα περισσότερα αστεία έχουν μια αλήθεια μέσα τους και αυτό είναι που τα κάνει διασκεδαστικά.
-----
Τι έμαθα στο Σπίτι του Αιώνιου Μπογιατίσματος: Δεν υπάρχουν μόνο 2 είδη ανθρώπων, καλοί και κακοί, όπως νόμιζα όταν ήμουν ένα παιδί, που οι πιο πολλές ιδέες του για το πώς φέρονται οι άνθρωποι ήταν από την τηλεόραση. Υπάρχουν 3. Ο τρίτος τύπος ανθρώπου υπακούει για να τα πάει καλά, όπως μου είπε να κάνω ο βοηθός Φ. Γ. Σ. Μόλκιν. Αυτοί είναι οι περισσότεροι στον κόσμο και νομίζω ότι σαν άνθρωποι είναι ούτε άσπρο ούτε μαύρο. Είναι γκρι. Δεν θα σε βλάψουν (τουλάχιστον επίτηδες), αλλά ούτε θα σε βοηθήσουν. Θα πουν κάνε ό,τι θες κι ο Θεός μαζί σου.
Νομίζω ότι σ' αυτόν τον κόσμο πρέπει να βοηθάς τον εαυτό σου.
-----
Τα αισθήματα είναι σαν την αναπνοή, μπαίνουν και βγαίνουν.
Ο Μπίλι διάβασε όλη την Αγία Γραφή όταν ήταν στους πεζοναύτες. Σε κάθε άντρα δινόταν μία άμα το ζητούσε. Το έχει μετανιώσει συχνά και τούτη είναι μια απ' αυτές τις φορές. Η Αγία Γραφή έχει μια ιστορία που βγάζει στη φόρα κάθε υπεκφυγή και άρνηση. Η Αγία Γραφή -η Παλαιά Διαθήκη καθώς και η Καινή- δεν συγχωρεί.
-----
Ο κύριος Σπεκ ρώτησε είσαι σίγουρος ότι θες να το κάνεις αυτό Μπέντζι; κι εγώ είπα ναι, όμως δεν ήμουν σίγουρος. Δεν νομίζω ότι είσαι σίγουρος για τίποτα όταν είσαι δεκαεφτά και μισό, ακόμα κι αν παριστάνεις ότι είσαι για να μη δείχνεις τελείως βλάκας.
-----
[...] η μυθοπλασία δεν ήταν η αλήθεια, ήταν ο δρόμος για την αλήθεια [...].
-----
Τα κομμάτια είναι εκεί, αλλά δεν έχει τρόπο να τα συναρμολογήσει ώσπου να τελειώσει αυτή η δουλειά. Σύμφωνα με τον Ουίλιαμ Ουόρντσγουορθ, η καλύτερη γραφή περιέχει έντονα συναισθήματα που τα ανακαλείς ήρεμος.
-----
Ανοίγει το λάπτοπ που νόμιζε πως είχε χάσει, ένα γούρι πιο ακριβό από ένα τσακισμένο μωρουδίστικο παπούτσι μες στη βρόμα, που όμως κατά τα άλλα κάνει την ίδια δουλειά, και το ενεργοποιεί. Πληκτρολογεί τον κωδικό πρόσβασης, βάζει το φλασάκι και σέρνει το μοναδικό αποθηκευμένο έγγραφο στην οθόνη του λάπτοπ. Κοιτάζει την πρώτη αράδα -Ο άντρας που ζούσε μαζί του η μαμά μου ήρθε σπίτι με το χέρι σπασμένο- και νιώθει απελπισία. Είναι καλή δουλειά αυτή, νιώθει βέβαιος, όμως αυτό που το αισθανόταν ελαφρύ όταν ξεκίνησε τώρα το νιώθει βαρύ επειδή έχει την ευθύνη να κάνει το υπόλοιπο εξίσου καλό και δεν είναι σίγουρος πως μπορεί να τα καταφέρει.
Πηγαίνει στο παράθυρο-περισκόπιο και κοιτάζει έξω το τίποτα ξανά, ενώ αναρωτιέται αν μόλις προ ολίγου ανακάλυψε γιατί τόσοι επίδοξοι συγγραφείς δεν μπορούν να τελειώσουν ό,τι ξεκίνησαν. Σκέφτεται το μυθιστόρημα Τα πράγματα που κουβαλούσαν, σίγουρα ένα από τα καλύτερα που έχουν γραφτεί ποτέ για τον πόλεμο, πιθανόν το καλύτερο. Σκέφτεται ότι το γράψιμο είναι επίσης ένα είδος πολέμου που κάνεις με τον εαυτό σου. Η ιστορία είναι ό,τι κουβαλάς και, κάθε φορά που προσθέτεις κάτι σε αυτήν, γίνεται βαρύτερη.
Υπάρχουν σε όλα τα μέρη του κόσμου μισοτελειωμένα βιβλία -απομνημονεύματα, ποίηση, μυθιστορήματα, σίγουρα χαρτιά για να γίνεις πλούσιος ή να χάσεις κιλά- μέσα σε συρτάρια γραφείων, επειδή η δουλειά παράγινε βαριά γι' αυτόν που την έκανε, οπότε την παράτησε.
Κάποια άλλη φορά, σκέφτονται. Μπορεί όταν τα παιδιά μεγαλώσουν λίγο. Ή όταν βγω στη σύνταξη.
-----
Θα μπορούσε να κατηγορήσει τη μοίρα, όμως δεν πιστεύει στη μοίρα. Θα μπορούσε να πει στον εαυτό του ότι τα πάντα συμβαίνουν για έναν λόγο, μόνο που αυτά είναι μαλακίες γι' ανθρώπους που δεν μπορούν να αντικρίσουν τη γυμνή αλήθεια. Ήταν σύμπτωση, να τι ήταν, και τα πάντα ακολούθησαν τον δρόμο τους αποκεί και πέρα.
-----
[...] μπορεί η ελπίδα να είναι ένα πράγμα με φτερά όπως λέει η Έμιλι Ντίκινσον στο ποίημά της, αλλά επίσης είναι αυτό που σε πληγώνει.
-----
"Αν πάθαινε κάποιο κακό, αυτό θα μου έδινε χαρά. Φαντάζομαι πως κάτι τέτοιο με κάνει κακό άνθρωπο."
"Σε κάνει άνθρωπο", λέει ο Μπίλι. "Οι κακοί πρέπει να πληρώνουν. Και θα πρέπει να τους στοιχίζει ακριβά."
-----
"Δεν ξέρω αν υπάρχει στ' αλήθεια υπόκοσμος πλέον. Νομίζω ότι η Εποχή των Υπολογιστών τον σκότωσε λίγο ως πολύ."
-----
"Οτιδήποτε μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε. Το ρισκάρεις κι ελπίζεις για το καλύτερο."
"Είσαι μοιρολάτρης."
Ο Μπίλι γελάει. "Είμαι ρεαλιστής."
"Υπάρχει διαφορά;"
-----
Η Άλις κοιμάται ξανά, χορτάτη από τις βάφλες και το μπέικον. Ο Μπίλι τής ρίχνει μια φευγαλέα ματιά πού και πού. Όλο και πιο πολύ του αρέσει. Του αρέσει ποια είναι. Να βροντάς έτσι απλά την πόρτα σε μια ζωή και να ανοίγεις την πόρτα μιας νέας; Πόσοι άνθρωποι θα το έκαναν, ακόμα κι αν τους δινόταν η ευκαιρία;
-----
"Το να πιστέψω αυτό θα σήμαινε ότι πιστεύω πως κάποιος που έτυχε να είναι σε καλύτερη θέση ήταν πιο σημαντικός από την αδερφή μου. Ή από τον Άλμπι Σταρκ. Τον Τάκο. Τον Τζόνι Καπς, που δεν θα περπατήσει ποτέ ξανά. Δεν υπάρχει τίποτα λογικό σε όλα αυτά."
Δεν του απαντά. Όταν την κοιτάζει, αυτή κοιτά τα σφιχτοπλεγμένα της δάχτυλα και υπάρχουν δάκρυα στα μάγουλά της.
"Χριστέ μου, Άλις, δεν ήθελα να σε κάνω να κλάψεις."
"Δεν φταις εσύ που κλαίω", του λέει σκουπίζοντας την απόδειξη στα μάγουλά της.
"Απλώς, αν υπάρχει Θεός, δεν κάνει σωστά τη δουλειά του."
Η Άλις δείχνει μπροστά, προς τα κυανά δόντια των Βραχωδών Ορέων. "Αν υπάρχει Θεός, δημιούργησε όλα αυτά."
-----
Η Άλις Μάξγουελ, φοιτήτρια σε σχολή διοίκησης επιχειρήσεων και επιζήσασα από βιασμό, κάθεται σ' ένα παλιό αγροτικό με κάποιον που σκότωνε ανθρώπους για να βγάζει τα προς το ζην. Ήταν η γαμημένη δουλειά του. Και θα σκοτώσει τον Νικ Ματζάριαν; Αν του δοθεί η ευκαιρία, κατά πάσα πιθανότητα ναι. Ιδού μια ερώτηση: το να σκοτώνεις για την τιμή είναι καλύτερο από το να σκοτώνεις για λεφτά; Πιθανώς όχι, όμως αυτό δεν θα τον σταματήσει.
-----
[...] η εμπειρία του όλα αυτά τα χρόνια τον έχει διδάξει ότι στην πλειονότητά τους οι άνθρωποι είναι τίμιοι. Δεν παίρνουν ό,τι δεν τους ανήκει.
-----
Μερικά πράγματα παραείναι αλλόκοτα για να μην είναι αληθινά.
Stephen King, Μπίλι Σάμερς, μετάφραση Μιχάλη Μακρόπουλου, εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2022
* Φωτογραφία από εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου