Γιατί με τον ΣΥΡΙΖΑ; Ένα οδοιπορικό πολιτικής συνειδητοποίησης

Μεγάλωσα σε ένα σπίτι όπου το σταθερό μότο ήταν: "μείνετε μακριά από τα κόμματα". Δεν ξέρω αν ήταν απόλυτα συνειδητή η επιλογή αυτή των γονιών μου ή αν ήταν περισσότερο μια ασπίδα επιβίωσης σε μια επαρχιακή πόλη με συγκεκριμένες τάσεις, πάντως την τήρησα αυτήν την προτροπή: ποτέ δεν γράφτηκα μέλος, δεν μπλέχτηκα σε οργανώσεις, δεν έπαιξα (παρότι είχα τις ευκαιρίες) σε φεστιβάλ νεολαιών. Και τα δύο τελευταία χρόνια, που υπηρετώ τη Δημόσια Εκπαίδευση, παρότι είχα πάντοτε προτάσεις, απέφυγα να εμπλακώ στα συνδικαλιστικά. Μερικά πράγματα είναι δύσκολο να τα αλλάξεις.

Οι γονείς, βέβαια, είχαν πάντα πολιτική προτίμηση, η οποία γινόταν σαφής από τις συζητήσεις, μαζί μας αλλά κυρίως με άλλους "μεγάλους". Ποτέ όμως δεν μας είπαν "ψήφισε εκείνο ή το άλλο" -ίσα ίσα, μας παρότρυναν να ψηφίζουμε το δικό μας και να ψάχνουμε και τα "μικρά" κόμματα.

Ως παιδί της δεκαετίας του '80, θυμάμαι τον Ανδρέα και τις τεράστιες λαοσυνάξεις του, τα πρωτοσέλιδα των Νέων, του Έθνους του Βήματος, της Καθημερινής, τη Δίκη του Αιώνα, τις αιώνιες πολιτικές κόντρες στα τραπέζια και στα καφενεία. Θυμάμαι τη γιαγιά μου την Κωνσταντίνα, αρχές των '90s, να μου εξηγεί ότι δεν είχε πια να μου δίνει χαρτζιλίκι, αφού ο Μητσοτάκης της είχε μειώσει πολύ τη σύνταξη.

Στα φοιτητικά χρόνια. τέλη '90s/αρχές '00s στο Τ.Ε.Ι. Χανίων, το κλίμα δεν με βοήθησε να είμαι ενεργός στους αγώνες του κινήματος. Οι εκάστοτε "ηγέτες" συνήθως έμοιαζαν στα μάτια μου είτε γραφικοί είτε μπαγαπόντηδες. Από τις καταλήψεις ήμουν πάντα περαστικός, από τις πορείες πάντα απών. Όχι χωρίς κόστος, αφού και εγώ και άλλοι δεχτήκαμε πολλές φορές πυρά από τους ταγούς των οργανωμένων. Αλλά πώς να μπλέξεις όταν βλέπεις ότι εκείνος που μπαίνει μπροστάρης στον αγώνα, μόλις δει την ευκαιρία περνάει με άνεση στο αντίπαλο στρατόπεδο;

Η δεκαετία του 2000 πέρασε και πάλι στις πανεπιστημιακές αίθουσες, στο Πολυτεχνείο τούτη τη φορά, σε κτίρια με τοίχους γεμάτους συνθήματα και ονόματα σχηματισμών όπως ΑΝ.Α.Φ.Η. και ΑΝ.ΑΡ.ΠΑ. Δεν με ενόχλησαν ποτέ οι γραμμένοι τοίχοι, ίσα ίσα, όμως και εκεί οι συνελεύσεις ήταν κάτι χάβρες μέσα σε τεκέδες. Η άνοδος του Καραμανλή στην εξουσία το '04 είχε μια μελαγχολική νομοτέλεια μέσα της, το ίδιο και η τραγική κατάληξη εκείνης της Κυβέρνησης. Εκείνα τα χρόνια συχνά απείχα από τις εκλογές (δεν ψήφισα το 2000, νομίζω ούτε το 1999) ή ψήφιζα με λογική αντίρροπη: δεν στήριξα το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου (παρά μόνο στις Ευρωεκλογές του 2004 που προδιαγραφόταν ότι θα φάει κατραπακιά), έριχνα την ψήφο μου υπέρ του ΔΗΚΚΙ του Τσοβόλα. Κάποια άλλη φορά ψήφισα Οικολόγους Πράσινους ενδεχομένως.

Δεν θυμάμαι αν ψήφισα για πρώτη φορά τον ΣΥΡΙΖΑ στις δεύτερες εκλογές του 2012 (παίζει να το έριξα στην ΔΗΜΑΡ), και πάλι θέλοντας να στηρίξω μια μικρότερη πολιτική δύναμη. Παρότι έριξα Ελιά - Δημοκρατική Συμμαχία στις Ευρωεκλογές του 2014 (μόνο και μόνο για να στηρίξω κάποιον πρώην φίλο που αποδείχθηκε συν τω χρόνω ότι δεν διέθετε πολιτική σκέψη όπως νόμιζα), έκτοτε στήριξα το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα στον δρόμο του προς την εξουσία.

Ορόσημο για την προσωπική μου "αφύπνιση" -κινητοποίηση, καλύτερα, αφού η σκέψη γύρω από την πολιτική υπήρχε από πολύ νωρίς- ήταν το κλείσιμο της ΕΡΤ από την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου, τον Ιούνιο του 2013. Δύο μέρες μετά, έπειτα από πρόσκληση του Αντώνη Μποσκοΐτη, ήμουν στο προαύλιο, στην Αγία Παρασκευή, και τραγουδούσα μαζί με άλλους, στηρίζοντας τους απολυμένους καταληψίες. Μέσα στο καλοκαίρι ξαναπήγα σε εκπομπή της κατειλημμένης ΕΡΤ, προσκεκλημένος της Βίκυς Τσιανίκα.



Εκείνα τα χρόνια, μέσα στην Κρίση, πέρασα μια περίοδο κατάθλιψης, παρακολουθώντας τα βραδινά δελτία ειδήσεων να παιανίζουν κάθε επόμενο κύμα της λαίλαπας που ερχόταν να συνθλίψει το μέλλον και τα όνειρα των συνανθρώπων μου. Κι αν εγώ είχα τη στήριξη των ανθρώπων μου και επιβίωνα, το να είμαι μάρτυρας μιας αδίστακτης εξουσίας που μπορούσε μέσα σε μια στιγμή να αποφασίζει για το μαύρο μέλλον χιλιάδων ανθρώπων με εξόργιζε. Έπαψα να ανοίγω την τηλεόραση. Έγινα πιο αποφασισμένος και καταστάλαξα περισσότερο στο τι ήθελα ως πολίτης.

Παραμονές των εκλογών του Ιανουαρίου του '15, δεν θα το ξεχάσω εύκολα, βρέθηκα σε ένα καφέ-μπαρ των Εξαρχείων με φίλους και συγγενείς. Συζητούσαν ήδη για τα πολιτικά όταν έφτασα, κι όταν τους είπα τι θα ψήφιζα με αντιμετώπισαν με ένα μείγμα οργής και ειρωνείας. Πώς ήταν δυνατόν να ψηφίσω τον Τσίπρα, από τη στιγμή που δήλωνα ότι είχα διακρίνει τη στροφή στη ρητορική του και τις σαφείς ενδείξεις ότι θα ακολουθούσε τον δρόμο του συμβιβασμού με τους Ευρωπαίους;

Η απάντησή μου τότε ήταν ότι ήθελα, για μια φορά ως ψηφοφόρος, να πω "ναι" με την ψήφο μου. Να ψηφίσω θετικά, δηλαδή, και να συνταχθώ με τους πολλούς. Ότι περισσότερο από μια θολή ως προς το πώς θα ερχόταν κοινωνική επανάσταση, που θα ανέτρεπε τον καπιταλισμό, ήθελα μια διακυβέρνηση που να ενδιαφέρεται εμπράκτως για τον αδύναμο. Δεν ξέρω τι νόμιζα τότε, τώρα όμως ξέρω ότι η πλειοψηφία που στήριξε το '15 τον Τσίπρα δεν το έκανε επειδή κατάλαβε ξαφνικά τις αρετές της Αριστεράς, αλλά γιατί είπε "ως εδώ" στο διπολικό σύστημα που μοιραζόταν την εξουσία αδιαλείπτως για 40 χρόνια. Σαφώς και δεν υιοθέτησα ποτέ τον διαχωρισμό "παλιό" και "νέο πολιτικό σύστημα", ούτε ενθουσιάζομαι με τη ρητορική περί "ηθικού πλεονεκτήματος". Όχι γιατί δεν βρίσκω όντως πιο ουμανιστικές τις αριστερές ιδέες, αλλά γιατί δεν μπορώ να αποδώσω απόλυτα ηθικά κίνητρα σε ένα μεγάλο σύνολο ανθρώπων, απλώς με βάση το τι δηλώνουν.

Στα 10 χρόνια που κυριαρχεί στην πολιτική σκηνή της χώρας, ο Αλέξης Τσίπρας έκανε τους πάντες να χορεύουν στον ρυθμό του -άρα τους έκανε εχθρούς του. Από το δίλημμα "Μνημόνιο/αντι-Μνημόνιο" περάσαμε στο "ΣΥΡΙΖΑ/αντι-ΣΥΡΙΖΑ". Με το "όλοι σας και μόνος μου" όμως ποιος μπορεί να βγει νικητής; Κάπως έτσι, κι αφού ο ΣΥΡΙΖΑ έφερε κι αυτός το δικό του Μνημόνιο (ελαφρύτερο μεν, αλλά με επιπλέον λιτότητα να προστίθεται σε εκείνη των προηγούμενων), ήρθε η μεγάλη ήττα στις πρόσφατες Ευρωεκλογές. Αλίμονο αν μπορούσε να βγει αλώβητος ένας σχηματισμός που για δέκα χρόνια είχε μονίμως ανοδική πορεία και είχε κερδίσει τέσσερις σερί κάλπες.

Αν ψάξει κανείς την ετικέτα "Πολιτική" σε τούτο το μπλογκ, αλλά και το προφίλ μου στα social media, θα βρει πολλά και πολύ αυστηρά σχόλιά μου για τον ΣΥΡΙΖΑ. Εξακολουθώ να βλέπω κριτικά το κόμμα, τα στελέχη και τον αρχηγό του, όπως και όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Η στήριξή μου δεν είναι, δηλαδή, απροϋπόθετη, ούτε θα συνεχιστεί αν το κόμμα αποκλίνει από όσα θεωρώ κρίσιμα.

Η κριτική αποτίμησή μου, πάντως, των πεπραγμένων της απερχόμενης Κυβέρνησης σε κάθε περίπτωση προκύπτει θετική. Υπερέβη, θα έλεγα, το έργο της κάθε προσωπική μου προσδοκία. Δικαιωματικά νομοσχέδια, στήριξη των αδυνάμων, ρύθμιση του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου, Συμφωνία των Πρεσπών, εκσυγχρονισμός του συστήματος αναδοχής και υιοθεσίας παιδιών, επίλυση του θέματος με την ΑΕΠΙ -η λίστα είναι ιδιαίτερα μακρά. Μπήκε μια τάξη σε πολλά μέτωπα κι αυτό είναι αδιαμφισβήτητο.

Αν έγιναν λάθη; Πολλά. Υπήρξαν παλινωδίες, απροσεξίες, αστοχίες. Έγιναν κακές εκτιμήσεις, προβλήθηκαν λάθος πρόσωπα, σε κάποια σημεία υπερίσχυσε μια ρητορική του όποιου έργου. Έχει στις τάξεις του και αυτό το κόμμα, όπως όλα, ανθρώπους που δεν βρίσκονται εκεί με πρώτη έγνοια τους την προσφορά ή την άσκηση πολιτικής. Έχει μέλη και στελέχη που επιχειρούν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη με προβληματικές (έως εντελώς γλοιώδεις) τακτικές, που υιοθέτησαν αλαζονικές και υπεροπτικές στάσεις.

Όμως. Ο ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα και με τα χέρια δεμένα λόγω έξωθεν δεσμεύσεων, άκουσε την κοινωνία και ακολούθησε όποτε το μπορούσε. Είχε τα αντανακλαστικά να παίρνει πίσω τις λάθος διατυπώσεις στα νομοσχέδια, να ζητάει παραιτήσεις, να θυμάται όσα υποσχέθηκε, ακόμα κι αν δεν μπόρεσε να τα υλοποιήσει όποτε και όπως ήθελε. Πήγε σε εκλογές όταν αναγκάστηκε να υποχωρήσει, πήγε και όταν οι πολίτες τον άφησαν πολύ πίσω στις Ευρωεκλογές.

Και τώρα; Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πια η μακροβιότερη και πιο συνεπής κυβέρνηση της μνημονιακής εποχής, αλλά ταυτόχρονα εκείνη που έφερε την Ελλάδα εκτός προγραμμάτων λιτότητας. Κι απέναντί του έχει ποιους; Τα δύο κάποτε κραταιά κόμματα, με δύο ανθρώπους στα τιμόνια τους που από πολλές απόψεις συμβολίζουν τις παθογένειες της χώρας.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι μια κλασική περίπτωση ανθρώπου που δεν θα βρισκόταν σε αυτό το πόστο εάν δεν είχε το συγκεκριμένο επώνυμο και τις δυνατότητες που αυτό του έδωσε από το ξεκίνημα της ζωής του. Επικοινωνιακά ελλιπής, υπέρ της αριστείας στα λόγια αλλά όχι στις πράξεις, δειλός, κυνικά αδίστακτος (όπως έδειξε η θητεία του στο Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης Και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης). Ο δήθεν πολέμιος της ακροδεξιάς, που δεν δίστασε να βάλει αντιπρόεδρό του κάποιον σαν τον Άδωνη Γεωργιάδη και που εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο την άγνοια και τον πατριωτισμό του μέσου Έλληνα για να αντλήσει ψήφους με αφορμή την επίλυση του Μακεδονικού. Η Φώφη Γεννηματά, από την άλλη, μπορεί να είναι συμπαθέστερη από τον Ευάγγελο Βενιζέλο (κάτι όχι ιδιαίτερα δύσκολο, εδώ που τα λέμε), αλλά είναι μια επίσης αδιάφορη πολιτικός, χωρίς πειθώ όχι μόνο ως προς τους πολίτες, αλλά ούτε ως προς το κόμμα που διοικεί. Κοινό τους σημείο; Το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μένος τους, το οποίο αποτέλεσε το μοναδικό ουσιαστικό κριτήριο με βάση το οποίο κινήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια.

Απέναντί τους υπάρχει ο Αλέξης Τσίπρας. Ένας άνθρωπος νέος, αποφασιστικός, με πολιτικό ένστικτο, και συμπαθής -παίζει κι αυτό τον ρόλο του. Κάποιοι θα έλεγαν ότι είναι ο μονόφθαλμος που βασιλεύει στους τυφλούς. Ναι, αλλά όχι απλώς μονόφθαλμος: Κύκλωπας. Πέρα από το έργο της Κυβέρνησής του, ένα μεγάλο του επίτευγμα είναι ότι, κυρίως με την απόφασή του να πάει σε Δημοψήφισμα τον Ιούλιο του 2015 αλλά όχι μόνο, ανάγκασε το σύστημα της μηντιακής διαπλοκής να αποκαλυφθεί μπροστά στα μάτια όλων. Μόλις χτες το βράδυ, στον ΣΚΑΪ, είχαν όλοι την ευκαιρία να δουν την απόλυτα μονομερή απόπειρα της Σίας Κοσιώνη και του Αλέξη Παπαχελά να του πάρουν συνέντευξη.

Σε κάθε περίπτωση, ο Τσίπρας και ο κυβερνών ΣΥΡΙΖΑ υπήρξαν ένα θαύμα για τα δεδομένα της χώρας, ένα θαύμα που όμοιό του είχαμε να δούμε καιρό: μια πολιτική δύναμη που ανέβηκε στην εξουσία κόντρα στο προϋπάρχον σύστημα, κόντρα σε όσα κανονίζονταν και θεωρούνταν αποδεκτά. Είναι βέβαιο ότι η Ιστορία θα τα καταγράψει όλα αυτά.

Με τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν, είτε κερδίσουν είτε χάσουν στις επερχόμενες εκλογές. Με την Αριστερά που μπαίνει δυναμικά στα πράγματα και δεν αρκείται σε κριτική καθαρολογικής και δογματικής λογικής. Μαζί με τον Τσακαλώτο, την Αχτσιόγλου, τον Χαρίτση και όποια άλλα άξια στελέχη. Μαζί με εκείνους που δεν κοιτούν μόνο το βόλεμά τους. Δίπλα σε όσους σέβονται τα δικαιώματα κάθε ανθρώπου. Για τη σύνθεση του νέου με το παλιό. Απέναντι στην πολιτική σκέψη που εξαντλείται σε λέξεις όπως "ψεύτης" και "προδότης". Απέναντι στον ρεβανσισμό της βαθέως Δεξιάς που θέλει να καταστήσει παράνομες τις "ελαττωματικές" (έτσι τις αποκάλεσε ο Μάκης Βορίδης) ιδέες της Αριστεράς. Απέναντι σε εκείνους που θέλουν να σώσουν τη χώρα αφού πρώτα την εξαθλίωσαν. Απέναντι στην αμνημοσύνη, απέναντι στην ιδέα του περιχαρακωμένου Έθνους - Κράτους, απέναντι στη νεοφιλελεύθερη θέαση της κοινωνίας. Απέναντι σε ένα ακόμα κύμα σκοταδισμού που απλώνεται στον πλανήτη.

* Οι ζωγραφικοί πίνακες είναι του Vincent Van Gaugh και του Mark Rothko