Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2016

Ο Bob Dylan, η λαϊκή τέχνη κι ένα Νόμπελ Λογοτεχνίας

Έγινε η έκπληξη λοιπόν: το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονεμήθηκε από την Σουηδική Ακαδημία στον κύριο Robert Allen Zimmerman, γνωστό στο πόπολο ως Bob Dylan.

Η ανακοίνωση της βράβευσής του έφερε ένα αυθόρμητο κύμα χαράς στους φίλους, όχι μόνο της μουσικής του, αλλά της λαϊκής κουλτούρας γενικότερα. Κι αυτό, σε ένα πρώτο επίπεδο, δεν πρέπει να παραγνωριστεί: καθένας που έρχεται σε στενή επαφή με ένα έργο τέχνης, καθένας που νιώθει ότι ο καλλιτέχνης μίλησε και για λογαριασμό του έστω μία φορά, νιώθει τον δημιουργό σαν δικό του άνθρωπο.

Όμως, τι σημαίνει αλήθεια ένα βραβείο - το όποιο βραβείο; Σημαίνει άραγε ότι ο παραλήπτης του είναι καλύτερος, πιο άξιος, πιο "ίσος" από τους συνυποψηφίους του; Φυσικά όχι. Κι εδώ που τα λέμε, ποιος θέλει να μπλέξει το όνομά του με μια σειρά βραβείων των οποίων το σκεπτικό απονομής "μπάζει" εδώ και καιρό, ειδικά στον τομέα της Ειρήνης; Κι ακόμη ακόμη, δεν ήταν ένας βιομήχανος πολέμου που τα θέσπισε εξ αρχής, θέλοντας να "ξεπλύνει" τις φονικές εφευρέσεις του;

Όμως, ποιος, αλήθεια, ενδιαφέρεται για έναν κόσμο όπου η σκέψη μας θα περιορίζεται σε άσπρο-μαύρο, δικός μας-δικός σας; Σίγουρα όχι όλοι. Για όσους, λοιπόν, αντιλαμβάνονται την ύπαρξη διαφόρων αποχρώσεων της πραγματικότητας και ψάχνουν για συμβολισμούς, υπάρχει η οπτική που βλέπει την βράβευση του Bob Dylan ως μια αναγνώριση της "υψηλής" λαϊκής τέχνης - μιας τέχνης που, για δεκαετίες, οι "σαλωνάτοι" έβλεπαν ως παρακατιανή. Γιατί μπορεί ο Dylan να μην διέπρεψε κυρίως στην συγγραφή (παρότι έχει γράψει βιβλία, εκείνα που έχουν γράψει άλλοι για εκείνον πρέπει να αναλογούν σε 300:1), όμως είναι αναμφισβήτητα εκείνος που εισήγαγε την λογοτεχνική γλώσσα στην ροκ μουσική. Όπως είπε κάποτε ο Bruce Springsteen: "Elvis freed your body, Bob Dylan freed your mind".

Για κάποιους, ο Dylan έπαψε να είναι "επικίνδυνος" όταν έπιασε στα χέρια του την ηλεκτρική κιθάρα και άρχισε να τραγουδάει πιο κρυπτικά πράγματα σε σχέση με εκείνα που τον ανέδειξαν σε ήρωα της folk σκηνής, εκεί στις αρχές των '60s. Και πλέον δεν είναι τίποτε άλλο από ένας συμβιβασμένος γεράκος, που μπορεί με ευκολία πλέον να βραβεύεται είτε από τον Obama, είτε από την Σουηδική Ακαδημία. Είπαμε, δεν μπορούν όλοι (ούτε θέλουν, κάποιες φορές) να βγουν από την στερεοτυπική σκέψη και την αντίληψη του καλλιτέχνη ως βράχου - ή τούβλου. Για τους υπόλοιπους, η τέχνη του Dylan παραμένει ζωντανή και τρέχουσα, πάντα πλούσια, γεμάτη χιούμορ, διεισδυτικότητα, κυνισμό, τα πάντα - ανθρώπινη στο φουλ. Ως πειστήριο, αφήνω εδώ μερικούς στίχους από το μόλις δεκαετίας "Workingman's Blues #2":

My cruel weapons have been put on the shelf
Come sit down on my knee
You are dearer to me than myself
As you yourself can see
While I'm listening to the steel rails hum
Got both eyes tight shut
Just sitting here trying to keep the hunger from
Creeping its way into my gut

Meet me at the bottom, don't lag behind
Bring me my boots and shoes
You can hang back or fight your best on the frontline
Sing a little bit of these workingman's blues

"The times they are a-changing" μάς τραγούδησε κάποτε ο Bob Dylan, "things have changed" πιο πρόσφατα.

Άλλαξαν πράγματι οι καιροί αλλά το soundtrack, τη βοηθεία του, παρέμεινε διαχρονικά γαμάτο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Οι... "300" ηρωικοί αναγνώστες